Теоретичарите кои се занимаваат со психологијата од самиот почеток бараа одговор на прашањето: Што ги мотивира луѓето за одредено однесување? Имено, се сметаше дека мора да постои одреден механизам кој ги поттикнува луѓето да се однесуваат на одреден начин во одредено време.
Според одредени теории за мотивација, луѓето се мотивирани од некое однесување и активност бидејќи имаат внатрешна напнатост поради некоја неисполнета потреба.
Индивидуалната мотивација ќе зависи од наградата за вклучениот напор, но исто така и од начинот на кој индивидуата ја доживува наградата и околностите под кои дошол на наградата.
“Никој не може да живее без никаква намера и напор да го стори тоа”.(Ф. Достоевски)
Што е мотивација?
Мотивацијата ( движење на лат – да се движи) подразбира сè што не движи кон цел. Таа дејствува како резултат на интеракцијата помеѓу поединецот и ситуацијата, што значи дека луѓето се разликуваат во нивните мотивациони инстинкти.
Психолошки гледано, мотивацијата е збир од процеси кои се одговорни за интензитетот, насочувањето и упорноста во обидот да се постигне целта.
Со текот на времето, почнаа да се развиваат различни теории за мотивација, од кои секој го толкува човековото однесување на свој начин. Најпознатата теорија е теоријата на потребите, која е творец на Абрахам Маслоу.
Тој ги раздели човековите потреби на пет основни нивоа, почнувајќи од најосновните биолошки потреби и завршувајќи со највисоката потреба и цел на секое човечко суштество – само-актуелизација (преку самореализација).
Внатрешна мотивација
Мотивацијата е поделена на две големи групи – внатрешна и надворешна мотивација.
Вонредна мотивација се однесува на мотивацијата што изворот ја има надвор од личноста (на пример, пари, медал, слава, популарност итн.).
Внатрешната мотивација се однесува на мотивацијата што изворот ја има во самиот човек како одговор на потребите на поединецот (на пр. Љубопитност, потреба за знаење, чувство на раст и развој итн.).
Внатрешната мотивација не е засегната од толку многу средини,бидејќи произлегува од внатрешните потреби на поединецот. Тоа е причината зошто трае подолго, односно активностите кои го прават исходот од внатрешната мотивација на луѓето подолго и подобро. За надворешна мотивација, секогаш е неопходно да се даваат награди со цел да се задржи активноста, што не е случај со внатрешна мотивација.
Внатрешна мотивација се случува кога работиме без очигледни надворешни награди. Едноставно уживаме во некоја активност или гледаме како можност за истражување, учење и ажурирање на нашиот потенцијал.
Размислете за момент за вашата мотивација пред да ја прочитате оваа статија. Ако го прочитате затоа што сте заинтересирани за психологија и едноставно сакате да дознаете повеќе за темата на мотивација, тогаш дејствувате врз основа на внатрешна или внатрешна мотивација. Меѓутоа, ако го прочитате ова затоа што треба да научите информации за училиште или колеџ, и на тој начин да избегнете лоша оценка, тогаш се однесувате врз основа на надворешна или надворешна мотивација.
Активности кои ја зголемуваат суштинската мотивација
Земете еден момент и се сеќавам кога последен пат сте направиле нешто за чисто задоволство, само да уживаат во активностите. Постојат голем број на активности кои спаѓаат во оваа категорија: цртање, читање, одење, играње, свирење инструмент, танцување, гледа некој омилен филм, волонтерство , итн. Овие активности не бараат наградува и области за да се продолжи да се изврши, а ние да ги направиме само затоа што тие сакаме и затоа што тие не прават среќни.
Наградата за овие активности е искуството на позитивни емоции што е доволно за вас да продолжите да ги вршите таквите активности. Ваквите емоции може да ви дадат чувство на напредок, и вие ја гледате вашата работа како реализација на нешто позитивно, а со тоа зголемување на вашата компетентност и усовршување во она што го правите.
Може ли со награди да се намали вродена мотивација?
Ова прашање беше поставено од голем број психолози за да дознаете како наградите влијае на внатрешната мотивација. Една студија објавена во познати научно списание Весник на личноста и социјалната психологијапокажа дека ветувањето на награди за активност која е интересна за деца може да се намали суштински интерес за оваа активност, во која се наведува дека децата се очекува награда за тоа што го направиле пред за чисто задоволство. Овој феномен е познат како ефект на преоптоварување.
Наградата може да биде корисно ако се дадени од време на време и ако навистина се совпаѓа со квалитетот и компетентноста на лица, но на наградите за поттикнување на активности може да резултира со прекин на активностите ако нема награди на сите.
Со други зборови, луѓето кои вршат некоја активност од чисто задоволство не треба да даваат награда бидејќи можат да завршат со намалување на задоволството. Ова е најлесно да се објасни на примерот на луѓе кои волонтираат во слободното време, прават добро за другите и прават активности од чисто задоволство.
Луѓето исто така се сметаат за покреативни кога се суштински мотивирани. Во светот на бизнисот, продуктивноста може да се зголеми со користење на надворешни награди, како што се бонуси, слободни денови, зголемувања на платите итн.
Сепак, вистинскиот квалитет на извршената работа е под влијание на внатрешните фактори. Ако го направите нешто што го доживуваат корисни, интересни и предизвикувачки, толку е поголема веројатноста дека ќе излезе со повеќе оригинални и креативни идеи и решенија.
Внатрешна мотивација кај децата – образование
Прашањето за мотивација најчесто се покренува во областа на образованието. Ако се има предвид дека ние сме научени лекции и добра работа на прво одделение доделена од оценките што во овој случај претставува надворешна мотивација, за многумина тоа е лесно да се разбере зошто децата со време ќе станат помалку мотивирани.
Постојат деца кои навистина покрај надворешните награди и покрај неуспехот да се најде мотивација во себе и продолжуваат да се обидуваат и работат за задоволство. Сепак, многу деца по некое време ќе почнат да учат само за рејтинг, што резултира со површни совладување на материјалот, толку е помал напор и откажувате по неуспех.
Затоа, наставници и професори препорачуваат да ги охрабрат децата со внатрешната мотивација на различни начини – со давање на нив на одреден степен на автономија, охрабрувајќи ги да учат материјал, овозможувајќи им да се утврди нивната посакувана цели, им даваат задачи кои се предизвик и е интересно, итн.
Сето ова претставува отстапување од традиционалниот систем на учење во кој се базира на наставникот на фронтална настава, или во кои ученикот пасивна поединец кој слуша и добива рејтинг. Се разбира, системот на образование е потребно да се промени во согласност со времето во кое се наоѓаме, според тоа, би било добро ако наставниците се подобри во однос на мотивација за нивното знаење можат подобро да се пренесе на студентите.
Позитивна мотивација
Благодарение на бројните истражувања на позитивна психологија, експертите беа во можност да детектира и рок за позитивна мотивација која е основа на внатрешната мотивација.
Позитивна мотивација е еден вид на мотивација, која им овозможува на едно лице да ги задоволат своите потреби за раст и развој и да бидат среќни и задоволни, а во исто време одржување на задоволителни односи со другите и се во согласност со општеството.
За таа цел неопходно е да се постави соодветни лични цели кои се утврдени како континуираните обиди за личност во вашиот живот кој постигнат одредени цели, и обично не е во прашање целите за по втор пат или на одредена ситуација, но цели кои траат долго време.
Важно е да знаете како да поставите внатрешни цели што ја одржуваат желбата за личен развој и самоприфаќање, блиски односи со другите и за интеракција со пошироката заедница. За разлика од надворешните цели, суштинските цели не се поврзани со стекнување богатство, работи, статус, популарност и привлечност.
Внатрешните цели доведуваат до позитивни последици и ја зголемуваат нашата благосостојба. Луѓето кои придаваат големо значење на надворешните цели чувствуваат дека вредноста на сопствените вредности се базира главно врз мислењата на другите луѓе и нивното одобрување, што може да биде фрустрирачко и да предизвика незадоволство.
Од друга страна, внатрешните цели ни помагаат да ги задоволиме основните психолошки потреби и нè насочиме кон она што го уживаме за себе. Поединци кои придаваат поголемо значење на суштинските цели ги имаат следниве предности:
- повеќе сочувство со другите,
- имаат повеќе пролонгирани и подобри односи,
- тие се помалку склони да ги набљудуваат другите како објекти и да бидат отуѓени од општеството,
- имаат помалку психолошки и физички конфликти со околината,
- тие се повеќе склони да соработуваат и про-социјално однесување,
- подобро да ги решат проблемите во односите со другите.
Како да се зголеми внатрешната мотивација?
Зголемената внатрешна мотивација не е тешка филозофија, но неопходно е да се земат предвид неколку важни аспекти на мотивација кои треба да бидат вклучени во секојдневните активности со цел да се зголеми задоволството откако ќе се сторат истото:
- предизвик – луѓето се повеќе мотивирани кога се справуваат со целите што ги припишуваат на лично значење, и кога е можно остварувањето на целта, но не мора да значи сигурно зошто претставува еден вид предизвик; постигнувањето на такви цели го зголемува нивото на самодоверба,
- љубопитност – внатрешната мотивација се зголемува кога нешто во нашата средина привлекува посебно внимание на поединецот, поради што едно лице одлучува за активности кои ѝ помагаат да открие повеќе за она за што е заинтересирана,
- контрола – луѓето сакаат да имаат контрола над себе и околината и сакаат самостојно да ги одредат своите цели,
- соработката и конкуренцијата – суштинската мотивација може да се зголеми во ситуации кога луѓето добиваат задоволство да им помагаат на другите, но исто така важи и за случаи во кои тие можат да го споредат сопствениот ефект со другите,
- признавање – луѓето уживаат признавање на сопствените достигнувања, или повратни информации за сопствените перформанси, што може да ја зголеми внатрешната мотивација.
